Bebeğinizin Gelişim Basamakları

Bebeğimin gelişimi diğer bebekler gibi olacak mı?
Prematüre bebekler gelişimi geri kalmış bebekler değildir. Belki aynı yaştaki, miadında doğmuş bir bebekle aynı anda oturamaz, emekleyemez ve yürüyemezler ancak gelişmeleri geri de değildir. Örneğin, miadında doğan bebekler yaklaşık 14 aylıkken yürürler. Eğer sizin bebeğiniz miadından 3 ay önce doğmuşsa, doğumdan sonraki 14. aydaki gelişimi, 11 aya (düzeltilmiş yaşı) uygun olacaktır. 11 aylık bebeklerin yürümesi de beklenemez. Bebeğinizin her türlü gelişiminin değerlendirilmesinde bebeğinizin “düzeltilmiş yaşı”nı kullanmayı unutmayınız. Gelişim basamakları, bebeğiniz büyürken zaman içerisinde kazanacağı becerilerdir. Ancak, özellikle tıbbi bir sorun varsa (tüple beslenme, oksijen ihtiyacı) bebeğiniz uygun zamanda bu becerileri kazanamayabilir. Zamanında doğan bebekler dahi gelişim basamaklarına farklı yaşlarda ulaşabilir. Genelde bebeğiniz:

Düzeltilmiş 1-2 ayda;

• Gülümseyerek, yüzünüze bakarak ilişki kurar.
• Başını daha uzun süre dik tutar.
• Başını sağa ve sola eşit şekilde çevirebilir.
• Etrafına bakmaya başlar.

Düzeltilmiş 3-4 ayda;

• Gülmeye başlar.
• Gülmeye başlar.
• Objeleri ve insanları gözleriyle takip eder.
• Olaylar karşısında heyecanlanır.
• Onunla konuştuğunuzda sesler çıkararak cevap verir.
• Göbeği üzerinde yatarken kollarıyla kendini yukarı itebilir.
• Başını her yöne çevirebilir.
• Ellerini bir araya getirir.
• Avucuna konulan bir oyuncağı yakalar.
• Ellerini ve oyuncakları ağzına götürür.
• Ayaklarını bir araya getirir, bacaklarını kaldırır.

Düzeltilmiş 6 ayda;

• “Cee” oyunu oynamaktan hoşlanır.
• Birkaç saniye oturur, elleri üzerine öne eğilir.
• Yüzüstü pozisyondan sırt üstüne ya da tam tersi yuvarlanır.
• Her iki eliyle de oyuncağa uzanır.
• Topukları üzerinde bacaklarına ağırlık verebilir.

Ne zaman yardım istemeliyim?

• Beslenmesi iyi değilse ve 30 dakikadan uzun sürüyorsa,
• Düzeltilmiş 1-2 aylıktan sonra gevşek hali devam ediyorsa,
• Bacak ve kollarında sertlik varsa, vücudunu geriye atıyorsa,
• Başını tek tarafa çevirmeyi tercih ediyorsa,
• Düzeltilmiş 3 ayda başını ortada tutmuyor, ellerini bir araya getirmiyorsa,
• Vücudunun bir tarafını diğer tarafa göre daha fazla hareket ettiriyorsa yardım isteyiniz, hekime başvurunuz.

Böyle bir durumda hekiminiz genellikle beynin görüntülenmesi için inceleme isteyecektir. Otuz iki haftadan önce doğan ve 1500 g altındaki bebeklere zaten hastanede yatarken rutin olarak beyin ultrasonografisi (USG) yapılması önerilmektedir. Bazı hasarların görüntülenmesinde ise MR daha etkindir. Hekiminiz bebeğinizdeki bulgulara göre hangi görüntüleme yöntemini seçeceğine karar verecektir. Eğer bebeğinizin beyninde herhangi bir olumsuz etkilenme oluşmuş ise, o zaman bu etkilenmenin yeri ve ağırlık derecesine göre, bebekte bazı nörolojik sorunlar ortaya çıkar. Ağır etkilenen bebeklerde bu belirtiler erken dönemde ortaya çıkarken, hasarın hafif olduğu bebeklerde, bebek büyüdükçe belirti verebilir. Bu nedenle, bebeğin her kontrolünde mutlaka nörolojik muayene yapılması gerekir. Belirtilerin erken tanınması durumunda, erken girişimler ile bebeğin daha normale yakın bir hayat sürmesi sağlanabilir. Serebral palsi veya beyin felci denilen en ağır durumda, bebekte hareket bozuklukları belirgindir. Spastik çocuk da denilen bu çocuklarda, kas kontrolü zayıftır, duyusal bozukluklar da olabilir ancak zeka normal olabilir. Böyle bebeklerde erken dönemlerde kaslarda aşırı sertleşme veya yumuşamalar gözlenir. Bu durumda fizik tedavi ve bazı egzersizlerin başlanması yerinde olur. Daha hafif vakalarda ise, duyusal bozukluklar, öğrenme güçlükleri, algı ve konuşma bozuklukları, sosyal iletişim sorunları, yalnızca kollarda veya bacaklarda hareket bozuklukları veya havaleler görülebilir ve her biri ayrı bir şekilde tedavi edilir. Bu nedenle, bebeklerin bir çocuk sinir hastalıkları uzmanı (çocuk nöroloğu) tarafından da takip edilmesi gerekir. Birçok anne-baba, prematüreliğin bebeğin zeka gelişimini etkileyip etkilemeyeceğini merak eder. Doğumda 1000 g üzerinde olan ve önemli sorunlar yaşamayan bebeklerin büyük bir çoğunluğu, daha küçük olanların ise önemli bir kısmı normal olarak gelişir. Diğer bir deyişle, bebeğin prematüre doğması, tek başına bebeğin zekasını etkilemez.

Isaac Newton (yer çekimini bulan fizikçi), Mark Twain (yazar), Winston Churcill (İngiltere eski başbakanı), Albert Einstein (izafiyet teorisini kuran fizikçi) gibi ünlüler hep prematüre olarak doğmuşlardır. Bebeğinizin gelişimini merak etmek en tabii hakkınızdır. Düzenli kontroller sırasında bu konuyu doktorunuzla tartışabilirsiniz.

Bebeğime iletişim kurmayı nasıl öğretebilirim?

Bebeğiniz ile iletişim sırasında göz kontağı kurun, gülümseyin ve cesaretlendirin yaptığınız şeyler hakkında konuşun, onun çıkardığı sesleri ve yüz hareketlerini taklit edin size cevap vermesi için zaman tanıyın, yorulursa mola verin ancak çok fazla uyarıdan kaçının. Oyunlar, bebeğinizin gelişimi için çok önemlidir. Sallanan sandalyeler bebeğinize oturmasını ve oynamasını öğretir. Oyun halıları da bebeğinize seyretmekten hoşlanacağı, el ve ayaklarıyla dokunabileceği renkli objeler sunar.

Yürüteç ve hoppala kullanımı kazalara ve yaralanmalara yol açacağı için önerilmez. Bebeğinizin emekleme, oturma ve yürüme sürecini de geciktirir. Parmak ucunda yürümeye neden olabilir.